بهترین زمان برای شروع مکمل‌های دوران کودکی

انتخاب تغذیه مناسب برای همه افراد بسیار مهم و ضروری است ولی نقش تغذیه در کودکان از آن جهت بسیار اهمیت دارد که در دوره‌های دیگر زندگی فرد هم بسیار تأثیرگذار است و بی‌توجه بودن به آن حتی باعث اختلال در رشد می‌شود. البته گاهی ویتامین‌ها و مواد موردنیاز رشد کودک به اندازه کافی به او نمی‌رسد؛ بنابراین کودکان باید از انواع مکمل‌ها استفاده کنند، اما از چه سنی باید از مکمل‌های غذایی استفاده کرد؟ آیا برای شروع حتماً باید به پزشک مراجعه کرد؟ تا چه زمان می‌توان مکمل‌ها را در تغذیه کودکان جا داد و...؟ در این مقاله به همه سؤالات شما پاسخ داده شده است؛ پس با ما همراه باشید.

ازنظر علم پزشکی، کودکی از دوران جنینی تا پایان ۱۸ سالگی را شامل می‌شود که تقسیم‌بندی دیگری نیز در خود این دوران داریم، به این صورت که از دوران جنینی آغاز می‌شود؛ سپس دوران نوزادی که از ابتدا تا یک‌ماهه نخست زندگی کودک را شامل می‌شود. بعدازآن هم دوران شیرخوارگی است که تا ۱۲ ماه را شامل می‌شود. ۱ تا ۳ سالگی هم دوران نوپایی است. بعدازآن دوران کودکان پیش و پس از دبستان است. کودکان پیش دبستانی هم از ۴ تا ۶ سالگی را شامل می‌شوند و پس‌ازآن کودکان دبستانی که تا ۱۱ سالگی را در برمی‌گیرد. از ۱۱ تا ۱۸ سالگی هم دوران نوجوانی است که به دلیل اهمیت نیازها و تفاوتی که در نوع مراقبت آن نسبت به بزرگسالی وجود دارد باید موارد خاصی را مدنظر قرار دهیم. توجه داشته باشید ۱۱ تا ۱۴ سال اوایل نوجوانی را در برمی‌گیرد و ۱۴ سال تا ۱۸ سالگی هم دوران پایان نوجوانی را شامل می‌شود.

بدن ما به چند ماده غذایی مهم نیاز دارد که شامل درشت مغذی ها و ریزمغذی‌ها می‌شود. درشت مغذی‌ها چربی‌ها، پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها هستند و ریزمغذی‌ها هم شامل ترکیباتی چون ید، آهن، ویتامین‌های A## B## C## D## E و کلسیم و روی و... می‌شوند. به‌طورکلی می‌توان گفت در نظام غذایی و الگوی غذایی همه مواد مغذی توسط غذایی که می‌خوریم به بدن ما نمی‌رسند؛ بنابراین برخی از آن‌ها به‌صورت «مکمل غذایی» باید برای کودک و بزرگسال تامین شود.

درواقع قبل از تولد و از دوران جنینی باید به تغذیه کودک توجه داشت؛ یعنی مادر باید در دوران بارداری توجه زیادی به تغذیه خود داشته باشد، چون کمبود بسیاری از مواد غذایی و ریزمغذی‌ها ازجمله آهن یا روی باعث می‌شود حتی کودک نارس به دنیا بیاید. یا مثلاً اگر مادر کمبود دریافت ویتامین D داشته باشد کودک می‌تواند دچار اختلالاتی چون مقاومت به انسولین، بیماری دیابت یا چاقی در دوران کودکی شود. به همین دلیل مصرف ریزمغذی‌ها از دوران بارداری باید موردتوجه قرار بگیرد. مادران حتی قبل از بارداری هم باید به میزان کافی اسیدفولیک دریافت کنند و حتماً آهن خونشان کنترل شود. البته در دوران بارداری هم مصرف  اسیدفولیک ادامه خواهد داشت. ضمن اینکه پس از گذشت ۵ ماه از دوران بارداری مصرف ویتامین‌ها ازجمله ویتامین A و D و همچنین قرص آهن برای خانم باردار ضروری خواهد بود.

با توجه به اینکه در طول دوران بارداری، بدن مادر هر زمان در حال ساخت قسمتی از جنین است، یکی از موارد مهمی که مادران در این دوران باید رعایت کنند و به آن توجه داشته باشند دوری کردن از محیط‌هایی است که در آن‌ها دود سیگار، تابش اشعه یا انواع آلودگی‌های محیطی باشد؛ چون امکان دارد باعث نقص در تشکیل جنین شود. بعضی ازبیماری‌های ویروسی مادر باردار  نیز میتواند به جنین منتقل شود مانند ایدز. در نتیجه، در زمان تکثیر سلولی جنین هر نوع کمبود مواد غذایی و بیماری و قرار گرفتن در معرض آلاینده ها می‌تواند منجر به ناهنجاری در جنین شود. ضمن اینکه مادر برای سلامت جنین خود علاوه بر برخورداری از ریزمغذی‌ها، باید درشت مغذی‌های لازم مانند پروتئین، چربی و کربوهیدرات را هم حتماً به میزان نیاز خود دریافت کند.

در دوران نوزادی و در ۲ سال نخست تولد که ازنظر پزشکی به نوزادی و شیرخوارگی تقسیم می‌شود نیاز به دریافت مکمل وجود دارد؛ یعنی تمام کودکان هنگام تولد چنانچه از میزان کافی نور خورشید برخوردار نباشند نیاز به دریافت ویتامین D دارند. البته شیر مادر شامل همه ویتامین‌های موردنیاز کودک است به‌جز ویتامین D و A که این‌ها در مرحله بینابینی قرار دارند؛ یعنی در حدی هستند که امکان دارد هرلحظه بدن با کمبود آن‌ها مواجه شود؛ بنابراین باید به همه کودکان از سومین روز تولد تا ۲ سالگی کامل روزانه ۴۰۰ واحد ویتامین D و ۱۵۰۰ واحد ویتامین A بصورت قطره یا شربت خورانده شود. البته بهترین روش استفاده از قطره است که با حجم کمتر مقدار نیاز کودک را تأمین می‌کند.

بسیاری از مادران فکر می‌کنند بچه‌ها در سال‌های نخست تولد ممکن است با کمبود کلسیم مواجه باشند، درصورتی‌که باید توجه داشته باشند در ۲ سال نخست تولد، نیازی به دادن مکمل کلسیم نیست، مگر در شرایط خاص؛ زیرا با توجه به اینکه در این زمان تغذیه اصلی کودکان شیر است آن‌ها می‌توانند کلسیم لازم را از این طریق دریافت کنند. آنچه مهم است و مادران باید به آن توجه داشته باشند تأمین ویتامین A موردنیاز کودکان است تا بتوانند کلسیم را به‌خوبی جذب کنند. اگر کودکی بدون توجه به میزان ویتامین A فقط کلسیم استفاده کند باز هم دچار نرمی استخوان و اختلالات ناشی از کمبود کلسیم خواهد شد.

وقتی ۶ ماهگی کودک تمام می‌شود و او خوردن غذا را شروع می‌کند، به دو دلیل باید آهن به تغذیه کودک اضافه شود؛ نخست اینکه ذخایر بدن کودک از لحاظ آهن ذخیره‌شده در مغز و استخوان و کبد که در دوران جنینی از مادر گرفته شده به‌تدریج در حال اتمام است و احتمال کمبود ذخایر آهن در کودک زیاد می‌شود. در درجه دوم هم باید توجه داشته باشیم به دلیل رشد کودک و تحرکی که از ۶ ماهگی به بعد دارد، شیر مادر برای دریافت انرژی و پروتئین موردنیاز بدن کودک کفایت نمی‌کند و لازم است غذای کمکی هم دریافت کند؛ بنابراین با ورود غذا به تغذیه کودک، جذب آهن موجود در شیر مادر کاهش می‌یابد. درنتیجه مکمل آهن برای کودکان توصیه می‌شود. البته در مورد کودکان نارس باید توجه داشته باشید که هر زمان که وزن نوزاد 2 برابر وزنش در هنگام تولد شود باید استفاده از آهن را شروع کنید؛ یعنی اگر کودکی هنگام تولد ۱ کیلو و 800 گرم بوده، وقتی در ۲ ماهگی به ۳ کیلو و ۶۰۰ گرم برسد، حتماً باید شروع به خوردن آهن کند. ۲ میلی‌گرم آهن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن باید به‌عنوان مکمل به کودک داده شود، مثلاً کودکی که ۷ کیلوگرم است باید ۱۴ میلی‌گرم آهن دریافت کند.

بعد از ۲ سالگی آنچه باید به آن توجه داشت، پیشگیری از کمبود آهن، ویتامین A و روی یا همان زینک است و همچنین اطمینان از دریافت منابع غذایی دارای کلسیم است. به‌این‌ترتیب که برای بچه‌های بالای ۲ سال تا ورود به مدرسه مصرف سالی ۳ ماه پی‌درپی و هر ماه ۲ نوبت؛ یعنی در مجموع ۱۲ نوبت آهن در نظر گرفته می‌شود. به این صورت که والدین می‌توانند یک روز مشخص را انتخاب کنند مثلاً همه جمعه‌های یک فصل را به فرزند خود ۲ میلی‌گرم آهن بدهند. به‌این‌ترتیب کودک در آینده دچار فقر آهن نخواهد شد. در مورد ویتامین A در کل، مدت ۴ سال تا ورود به مدرسه هر ۲ ماه یک عدد قرص ویتامین D3، دوز5000  واحدی به کودک داده شود. ضمن اینکه حتماً باید یک مکمل روی  روزانه 2.5 سی‌سی به کودک داده شود. برای دریافت کلسیم هم کودکان حتماً باید هر روز دو لیوان شیر بخورند. البته شیر می‌تواند جایگزین‌هایی هم مانند ماست یا پنیر و بستنی و مکمل کلسیم نیز داشته باشد.

در دوران دبستان هم کودک باید هر ماه یک قرص ویتامین D3، دوز5000 واحدی بخورد و این مقدار تا پایان نوجوانی یعنی پایان ۱۸ سالگی ادامه داشته باشد. مصرف آهن هم در سنین مدرسه باید به ۴ ماه در سال تغییر کند؛ یعنی یک ماه اضافه می‌شود.  از طریق تغذیه با دو لیوان شیر یا دیگر لبنیات در روز و یا استفاده از مکمل کلسیم  نیز میتوان کلسیم بدن را تامین نمود.

داروخانه تهران، داروخانه آنلاین